قانون تجارت الکترونیکی
مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷
باب اول – مقررات عمومی
مبحث اول – قلمرو شمول قانون
فصل اول – قلمرو و شمول قانون
ماده ۱
این قانون مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات در واسطههای الکترونیکی و با استفاده از سیستمهای ارتباطی جدید به کار میرود.
فصل دوم – تعاریف
ماده ۲
الف – «داده پیام» (Data Message): هرنمادی از واقعه، اطلاعات یا مفهوم است که با وسایل الکترونیکی، نوری و یا فناوریهای جدید اطلاعات تولید، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش میشود.
ب – «اصلساز» (Originator): منشا اصلی «داده پیام» است که «داده پیام» به وسیله او یا از طرف او تولید یا ارسال میشود اما شامل شخصی که درخصوص «داده پیام» به عنوان واسطه عمل میکند نخواهد شد.
ج – «مخاطب» (Addressee): شخصی است که اصلساز قصد دارد وی «داده پیام» را دریافت کند، اما شامل شخصی که در ارتباط با «داده پیام» به عنوان واسطه عمل میکند نخواهد شد.
د – «ارجاع در داده پیام» (Incorporation By Reference): یعنی به منابعی خارج از«داده پیام» عطف شود که درصورت مطابقت با ماده (۱۸) این قانون جزئی از «داده پیام» محسوب میشود.
ه- – «تمامیت داده پیام» (Integrity): عبارت است از موجودیت کامل و بدون تغییر«داده پیام». اعمال ناشی از تصدی سیستم از قبیل ارسال، ذخیره یا نمایش اطلاعات که بهطور معمول انجام میشود خدشهای به تمامیت «داده پیام» وارد نمیکند.
و – «سیستم رایانهای» (Computer System): هرنوع دستگاه یا مجموعهای از دستگاههای متصل سختافزاری – نرمافزاری است که ازطریق اجرای برنامههای پردازش خودکار «داده پیام» عمل میکند.
ز – «سیستم اطلاعاتی» (Information System): سیستمی برای تولید (اصلسازی)، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش «داده پیام» است.
ح – «سیستم اطلاعاتی مطمئن» (Secure Information System): سیستم اطلاعاتیاست که:
۱ – به نحوی معقول در برابر سوء استفاده و نفوذ محفوظ باشد.
۲ – سطح معقولی از قابلیت دسترسی و تصدی صحیح را دارا باشد.
۳ – به نحوی معقول متناسب با اهمیت کاری که انجام میدهد پیکربندی و سازماندهی شده باشد.
۴ – موافق با رویه ایمن باشد.
ط – «رویه ایمن» (Secure Method): رویهای است برای تطبیق صحت ثبت «دادهپیام»، منشا و مقصد آن با تعیین تاریخ و برای یافتن هرگونه خطا یا تغییر در مبادله، محتوا و یا ذخیرهسازی «داده پیام» از یک زمان خاص. یک رویه ایمن ممکن است با استفاده از الگوریتمها یا کدها، کلمات یا ارقام شناسائی، رمزنگاری، روشهای تصدیق یا پاسخبرگشت و یا طرق ایمنی مشابه انجام شود.
ی – «امضای الکترونیکی» (Electronic Signature): عبارت از هر نوع علامتمنضم شده یا به نحو منطقی متصل شده به «داده پیام» است که برای شناسائی امضاءکننده«داده پیام» مورد استفاده قرار میگیرد.
ک – «امضای الکترونیکی مطمئن»(Secure/Enhanced/Advanced Electronic Signature): هر امضای الکترونیکی است که مطابق با ماده (۱۰) این قانون باشد.
ل – «امضاء کننده» (Signatory): هر شخص یا قائممقام وی که امضای الکترونیکیتولید میکند.
م – «شخص» (Person): اعم است از شخص حقیقی و حقوقی و یا سیستمهای رایانهای تحت کنترل آنان.
ن – «معقول» (سنجش عقلانی)، (Reasonableness Test): با توجه به اوضاع واحوال مبادله «داده پیام» از جمله: طبیعت مبادله، مهارت و موقعیت طرفین، حجم مبادلات طرفین در موارد مشابه، در دسترس بودن گزینههای پیشنهادی و رد آن گزینهها ازجانب هر یک از طرفین، هزینه گزینههای پیشنهادی، عرف و روشهای معمول و مورداستفاده در این نوع مبادلات، ارزیابی میشود.
س – «مصرف کننده» (Consumer): هر شخصی است که به منظوری جز تجارت یاشغل حرفهای اقدام میکند.
ع – «تامین کننده» (Supplier): عبارت از شخصی است که بنا به اهلیت تجاری،صنفی یا حرفهای فعالیت میکند.
ف – «وسائل ارتباط از راه دور» (Means Of Distance Communication): عبارت از هر نوع وسیلهای است که بدون حضور فیزیکی همزمان تامین کننده و مصرف کننده جهت فروش کالا و خدمات استفاده میشود.
ص – «عقد از راه دور» (Distance Contract): ایجاب و قبول راجع به کالاها و خدمات بین تامین کننده و مصرف کننده با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور است.
ق – «واسط با دوام» (Durable Medium): یعنی وسائلی که به موجب آن مصرفکننده بتواند شخصاً «داده پیام»های مربوطه را بر روی آن ذخیره کند از جمله شامل فلاپیدیسک، دیسک فشرده، دیسک سخت و یا پست الکترونیکی مصرف کننده.
ر – «داده پیامهای شخصی» (Private Data): یعنی «داده پیام»های مربوط به یکشخص حقیقی (موضوع «داده» Data Subject) مشخص و معین.
فصل سوم – تفسیر قانون
ماده ۳
در تفسیر این قانون همیشه باید به خصوصیت بینالمللی، ضرورت توسعه هماهنگی بین کشورها در کاربرد آن و رعایت لزوم حس نیت توجه کرد.
ماده ۴
در مواقع سکوت و یا ابهام باب اول این قانون، محاکم قضایی باید بر اساس سایر قوانین موضوعه و رعایت چهارچوب فصول و مواد مندرج در این قانون، قضاوت نمایند.
فصل چهارم – اعتبار قراردادهای خصوصی
ماده ۵
هر گونه تغییر در تولید، ارسال، دریافت، ذخیره و یا پردازش داده پیام با توافق و قرارداد خاص طرفین معتبر است.
مبحث دوم – در احکام «داده پیام» – نوشته، امضای اصل
ماده ۶
هرگاه وجود یک نوشته از نظر قانون لازم باشد، «داده پیام» در حکم نوشتهاست مگر در موارد زیر:
الف – اسناد مالکیت اموال غیرمنقول.
ب – فروش مواد داروئی به مصرف کنندگان نهایی.
ج – اعلام، اخطار، هشدار و یا عبارات مشابهی که دستور خاصی برای استفاده کالا صادر میکند و یا از به کارگیری روشهای خاصی به صورت فعل یا ترک فعل منع میکند.
ماده ۷
هرگاه قانون، وجود امضاء را لازم بداند امضای الکترونیکی مکفی است.
ماده ۸
هرگاه قانون لازم بداند که اطلاعات به صورت اصل ارائه یا نگهداری شود،این امر با نگهداری و ارائه اطلاعات به صورت داده پیام نیز درصورت وجود شرایط زیرامکانپذیر میباشد:
الف – اطلاعات مورد نظر قابل دسترسی بوده و امکان استفاده درصورت رجوع بعدی فراهم باشد.
ب – داده پیام به همان قالبی (فرمتی) که تولید، ارسال و یا دریافت شده و یا به قالبی که دقیقاً نمایشگر اطلاعاتی باشد که تولید، ارسال و یا دریافت شده، نگهداری شود.
ج – اطلاعاتی که مشخص کننده مبداء، مقصد، زمان ارسال و زمان دریافت دادهپیام میباشند نیز درصورت وجود نگهداری شوند.
د – شرایط دیگری که هر نهاد، سازمان، دستگاه دولتی و یا وزارتخانه درخصوص نگهداری داده پیام مرتبط با حوزه مسوولیت خود مقرر نموده فراهم شده باشد.
ماده ۹
هرگاه شرایطی به وجود آید که از مقطعی معین ارسال «داده پیام» خاتمهیافته و استفاده از اسناد کاغذی جایگزین آن شود سند کاغذی که تحت این شرایط صادرمیشود باید به طور صریح ختم تبادل «داده پیام» را اعلام کند. جایگزینی اسناد کاغذی بهجای «داده پیام» اثری بر حقوق و تعهدات قبلی طرفین نخواهد داشت.
مبحث سوم – «داده پیام» مطمئن
فصل اول – امضاء و سابقه الکترونیکی مطمئن
ماده ۱۰
امضای الکترونیکی مطمئن باید دارای شرایط زیر باشد:
الف – نسبت به امضاء کننده منحصر به فرد باشد.
ب – هویت امضاء کننده «داده پیام» را معلوم نماید.
ج – به وسیله امضاء کننده و یا تحت اراده انحصاری وی صادر شده باشد.
د – به نحوی به یک «داده پیام» متصل شود که هر تغییری در آن «داده پیام» قابل تشخیص و کشف باشد.
ماده ۱۱
سابقه الکترونیکی مطمئن عبارت از «داده پیام»ی است که با رعایت شرایط یک سیستم اطلاعاتی مطمئن ذخیره شده و به هنگام لزوم در دسترس و قابل درک است.
فصل دوم – پذیرش، ارزش اثباتی و آثار سابقه و امضای الکترونیکی مطمئن
ماده ۱۲
اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت دادهپیام بوده و در هیچ محکمه یا اداره دولتی نمیتوان بر اساس قواعد ادله موجود،ارزش اثباتی «دادهپیام» را صرفا به دلیل شکل و قالب آن رد کرد.
ماده ۱۳
به طور کلی، ارزش اثباتی «دادهپیام»ها با توجه به عوامل مطمئنه از جمله تناسب روشهای ایمنی به کار گرفته شده با موضوع و منظور مبادله «دادهپیام» تعیین میشود.
ماده ۱۴
ماده ۱۵
ماده ۱۶
مبحث چهارم – مبادله «داده پیام»
فصل اول – اعتبار قانونی ارجاع در «داده پیام»، عقد و اراده طرفین
ماده ۱۷
الف- مورد ارجاع به طور صریح در «دادهپیام» معین شود.
ب- مورد ارجاع برای طرف مقابل که به آن تکیه میکند روشن و مشخص باشد.
ج- «دادهپیام» موضوع ارجاع مورد قبول طرف باشد.
فصل دوم – انتساب «داده پیام»
ماده ۱۸
الف- اگر توسط اصلساز و یا به وسیله شخصی ارسال شده باشد که از جانب اصلساز مجاز به این کار بوده است.
ب- اگر به وسیله سیستم اطلاعاتی برنامهریزی شده یا تصدی خودکار از جانب اصلساز ارسال شود.
ماده ۱۹
الف- قبلا به وسیله اصلساز روشی معرفی و یا توافق شده باشد که معلوم کند آیا «دادهپیام» همان است که اصلساز ارسال کرده است.
ب- «دادهپیام» دریافت شده توسط مخاطب از اقدامات شخصی ناشی شده که رابطهاش با اصلساز، یا نمایندگان وی باعث شده تا شخص مذکور به روش مورد استفاده اصلساز دسترسی یافته و «دادهپیام» را به مثابه «دادهپیام» خود بشناسد.
ماده ۲۰
ماده ۲۱
فصل سوم – تصدیق دریافت
ماده ۲۲
ماده ۲۳
ماده ۲۴
ماده ۲۵
فصل چهارم – زمان و مکان ارسال و دریافت «داده پیام»
ماده ۲۶
ماده ۲۷
الف- اگر سیستم اطلاعاتی مخاطب برای دریافت «دادهپیام» معین شده باشد دریافت، زمانی محقق میشود که:
۱- «دادهپیام» به سیستم اطلاعاتی معین شده وارد شود؛یا
۲- چنانچه «دادهپیام» به سیستم اطلاعاتی مخاطب غیر از سیستمی که منحصرا برای این کار معین شده وارد شود «دادهپیام» بازیافت شود.
ب- اگر مخاطب، یک سیستم اطلاعاتی برای دریافت معین نکرده باشد،دریافت زمانی محقق میشود که «دادهپیام» وارد سیستم اطلاعاتی مخاطب شود.
ماده ۲۸
ماده ۲۹
الف- محل تجاری، یا کاری اصلساز محل ارسال «دادهپیام» است و محل تجاری یا کاری مخاطب محل دریافت «دادهپیام» است مگر آنکه خلاف آن توافق شده باشد.
ب- اگر اصلساز بیش از یک محل تجاری یا کاری داشته باشد، نزدیکترین محل به اصل معامله، محل تجاری یا کاری خواهد بود در غیر این صورت محل اصلی شرکت، محل تجاری یا کاری است.
ج- اگر اصلساز یا مخاطب فاقد محل تجاری یا کاری باشند، اقامتگاه قانونی آنان ملاک خواهد بود.
ماده ۳۰
باب دوم – دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی (Certification Service Provider)
ماده ۳۱
ماده ۳۲
باب سوم – در قواعد مختلف
مبحث اول – حمایتهای انحصاری در بستر مبادلات الکترونیکی
فصل اول – حمایت از مصرفکننده (Consumer Protection)
ماده ۳۳
الف- مشخصات فنی و ویژگیهای کاربردی کالا و یا خدمات.
ب- هویت تامینکننده، نام تجاری که تحت آن نام به فعالیت مشغول میباشد و نشانی وی.
ج- آدرس پست الکترونیکی، شماره تلفن و یا هر روشی که مشتری در صورت نیاز بایستی از آن طریق با فروشنده ارتباط برقرار کند.
د- کلیه هزینههایی که برای خرید کالا بر عهده مشتری خواهد بود (از جمله قیمت کالا و یا خدمات،میزان مالیات،هزینه حمل،هزینه تماس).
ه- مدت زمانی که پیشنهاد ارائه شده معتبر میباشد.
و- شرایط و فرایند عقد از جمله ترتیب و نحوه پرداخت، تحویل و یا اجرا، فسخ، ارجاع، خدمات پس از فروش.
ماده ۳۴
الف- آدرس محل تجاری یا کاری تامینکننده برای شکایت احتمالی.
ب- اطلاعات راجع به ضمانت و پشتیبانی پس از فروش.
ج- شرایط و فراگرد فسخ معامله به موجب مواد (۳۷)و(۳۸) این قانون.
د- شرایط فسخ در قراردادهای انجام خدمات.
ماده ۳۵
ماده ۳۶
ماده ۳۷
ماده ۳۸
الف- در صورت فروش کالا، از تاریخ تسلیم کالا به مصرفکننده و در صورت فروش خدمات، از روز انعقاد.
ب- در هر حال آغاز اعمال حق انصراف مصرفکننده پس از ارائه اطلاعاتی خواهد بود که تامینکننده طبق موادر(۳۳)و(۳۴) این قانون موظف به ارائه آن است.
ج- به محض استفاده مصرفکننده از حق انصراف،تامینکننده مکلّف است بدون مطالبه هیچگونه وجهی عین مبلغ دریافتی را در اسرع وقت به مصرفکننده مسترد نماید.
د- حق انصراف مصرفکننده در مواردی که شرایط خاصی بر نوع کالا و خدمات حاکم است اجراء نخواهد شد. موارد آن به موجب آییننامهای است که در ماده (۷۹) این قانون خواهد آمد.
ماده ۳۹
ماده ۴۰
ماده ۴۱
ماده ۴۲
الف- خدمات مالی که فهرست آن به موجب آییننامهای است که در ماده (۷۹) این قانون خواهد آمد.
ب-معاملات راجع به فروش اموال غیر منقول و یا حقوق مالکیت ناشی از اموال غیر منقول بهجز اجاره.
ج- خرید از ماشینهای فروش مستقیم کالا و خدمات.
د- معاملاتی که با استفاده از تلفن عمومی (همگانی) انجام میشود.
ه- معاملات راجع به حراجیها.
ماده ۴۳
ماده ۴۴
ماده ۴۵
ماده ۴۶
ماده ۴۷
ماده ۴۸
ماده ۴۹
فصل دوم – در قواعد تبلیغ – (Marketing)
ماده ۵۰
ماده ۵۱
ماده ۵۲
ماده ۵۳
ماده ۵۴
ماده ۵۵
ماده ۵۶
ماده ۵۷
فصل سوم – حمایت از «داده پیام»های شخصی (حمایت از داده – Data Protection)
ماده ۵۸
ماده ۵۹
الف- اهداف آن مشخص بوده و به طور واضح شرح داده شده باشند.
ب- «دادهپیام» باید تنها به اندازه ضرورت و متناسب با اهدافی که در هنگام جمعآوری برای شخص موضوع«دادهپیام»شرح داده شده جمعآوری گردد و تنها برای اهداف تعیین شده مورد استفاده قرار گیرد.
ج- «دادهپیام» باید صحیح و روزآمد باشد.
د- شخص موضوع «دادهپیام» باید به پروندههای رایانهای حاوی «دادهپیام»های شخصی مربوط به خود دسترسی داشته و بتواند «دادهپیام»های ناقص و یا نادرست را محو یا اصلاح کند.
ه- شخص موضوع «دادهپیام» باید بتواند در هر زمان با رعایت ضوابط مربوطه درخواست محو کامل پرونده رایانهای «دادهپیام»های شخصی مربوط به خود را بنماید.
ماده ۶۰
ماده ۶۱
مبحث دوم – حفاظت از «داده پیام» در بستر مبادلات الکترونیکی
فصل اول – حمایت از حقوق مولف (Author,s Right/Copyright) در بستر مبادلات الکترونیکی
ماده ۶۲
تبصره ۱- حقوق مرتبط با مالکیت ادبی و هنری (Related Rights) که پیش از این به عنوان حقوق جانبی مالکیت ادبی و هنری (Neighboring Rights) شناخته میشدند شامل حقوق مادی و معنوی برای عناصر دیگری علاوه بر مولّف،از جمله حقوق هنرمندان مجری آثار، تولیدکنندگان صفحات صوتی و تصویری و سازمانها و موسسات ضبط و پخش میباشند که مشمول قوانین مصوّب ۱۳۴۸/۹/۳ و ۱۳۵۲/۹/۲۶ مورد اشاره در این ماده میباشند.
تبصره ۲- مدار یکپارچه (Integrated Circuit) یک جزء الکترونیکی با نقشه و منطقی خاص است که عملکرد و کارایی آن قابلیت جایگزینی با تعداد بسیار زیادی از اجزاء الکترونیکی متعارف را داراست. طراحیهای نقشه، جانمایی و منطق این مدارها بر اساس قانون ثبت علائم و اختراعات مصوّب ۱۳۱۰/۴/۱ و آییننامه اصلاحی اجراء قانون ثبت علائم تجارتی و اختراعات مصوّب ۱۳۳۷/۴/۱۴ مورد حمایت میباشد.
ماده ۶۳
فصل دوم – حمایت از اسرار تجاری (Trade Secrets)
ماده ۶۴
ماده ۶۵
فصل سوم – حمایت از علائم تجاری (Trade Names)
ماده ۶۶
باب چهارم – جرایم و مجازاتها
مبحث اول – کلاهبرداری کامپیوتری
ماده ۶۷
تبصره- شروع به این جرم نیز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرّر در این ماده میباشد.
مبحث دوم – جعل کامپیوتری
ماده ۶۸
تبصره- مجازات شروع به این جرم حداقل مجازات در این ماده میباشد.
مبحث سوم – نقض حقوق انحصاری در بستر مبادلات الکترونیک
فصل اول – نقض حقوق مصرف کننده و قواعد تبلیغ
ماده ۶۹
تبصره- تامینکننده متخلف از ماده(۳۷) به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد.
ماده ۷۰
تبصره ۱- تامینکننده متخلف از ماده (۵۱) این قانون به حداکثر مجازات در این ماده محکوم خواهد شد.
تبصره ۲- تامینکننده متخلف از ماده (۵۵) این قانون به حداقل مجازات در این ماده محکوم خواهد شد.
فصل دوم – نقض حمایت از «داده پیام»های شخصی، حمایت از داده
ماده ۷۱
ماده ۷۲
ماده ۷۳
مبحث چهارم – نقض حفاظت از «داده پیام» در بستر مبادلات الکترونیکی
فصل اول – نقض حق مولف
ماده ۷۴
فصل دوم – نقض اسرار تجاری
ماده ۷۵
فصل سوم – نقض علایم تجاری
ماده ۷۶
فصل چهارم – سایر
ماده ۷۷
باب پنجم – جبران خسارت
ماده ۷۸
باب ششم – متفرقه
ماده ۷۹
سایر آییننامههای مورد اشاره در این قانون به ترتیب ذیل تهیه خواهند شد:
الف- آییننامه مربوط به مواد (۳۸)و(۴۲) این قانون به پیشنهاد وزارتخانههای بازرگانی، امور اقتصادی و دارایی، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ب- آییننامه مربوط به مواد(۵۶)و(۵۷)این قانون به پیشنهاد وزارتخانههای بازرگانی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ج- آییننامه مربوط به ماده (۶۰) این قانون به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
ماده ۸۰
ماده ۸۱
اصلسازان، مخاطبین، بایگانان، مصرفکنندگان و کلیه کسانی که «داده پیام» در اختیار دارند موظفند «داده پیام» هایی را که تحت مسوولیت خود دارند به طریقی نگهداری نموده و پشتوانه (Back up) تهیه نمایند که در صورت بروز هرگونه خطری برای یک نسخه، نسخه دیگر مصون بماند.
قانون فوق مشتمل بر هشتاد و یک ماده و هفت تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ هفدهم دیماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۸۲/۱۰/۲۴ به تایید شورای نگهبان رسیده است.
دانلود فایل PDF از لینک زیر
قانون تجارت الکترونکی + PDF
مرکز مشاوره کسب و کار یاراکسب