موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران و راه کارهای برون رفت از آن
اقتصاد دیجیتال یکی از مولفه های مهم رشد اقتصادی در دنیای امروز می باشد. این نوشتار به موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران می پردازد . همچنین راه کارهایی در پایان ارائه می شود.
موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران بسیار پیچیده و در حوزه های مختلف قابل بخش بندی می باشد. بخش هایی از قبیل حاکمیت ، قانون گذاری ، دولت و آیین نامه ها و حوزه قضایی به انضمام مشکلات بخش خصوصی قابل بررسی هستند.
در این نوشتار سعی می شود به هر یک از این مسائل پرداخته و در نهایت پیشنهاداتی ارائه گردد.
اخبار ارتباطات و فناوری اطلاعات – اقتصاد دیجیتال یکی از مولفه های مهم توسعه یافتگی در دنیای امروز است. کشورهای توسعه یافته با توجه به ظرفیت های این بخش سعی با افزایش سهم اقتصاد دیجیتال از کیک بزگ تولید ناخالص ملی هستند. این رقابتی است که سال ها است بین ابر قدرتهای اقتصادی در دنیا شکل گرفته و به شکل فزایندهای در حال توسعه می باشد.
گشتی در آمار اقتصاد دیجیتال
براساس آمار ارائه شده از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش بینی سهم اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور عددی برابر با 21 درصد می باشد. این درحالی است که در حال حاضر سهم کل اقتصاد دیجیتال از اقتصاد ملی برابر با 6.5 درصد می باشد. همچنین سهم هسته مرکزی اقتصاد دیجیتال از کل برابر با 4 درصد برآورد شده است.
اما چین براساس آمار ارائه شده در گزارش تسنیم ارزش اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور را به 30 درصد رسانده است و آمریکا به
درصد و عددی معادل با 1 تریلیون و 800 میلیارد دلار معادل کل اقتصاد ایتالیا در سال 200 رسانده است.
البته با بررسی آمار می توان دریافت رشد اقتصاد دیجیتال در ایران نسبت به سایر اجزای اقتصادی رشد بیشتری را تجربه کرده است. در عین حال هسته مرکزی اقتصاد دیجیتال نسبت به میانگین جهانی وضعیت مناسبی دارد. این امار نشان از نزدیک به بلوغ رسیدن هسته مرکزی می باشد. اما سایر بخش های اقتصاد دیجیتال با شکاف زیادی نسبت به میانگین جهانی مواجه شده است.
تعریفی از اقتصاد دیجیتال
اقتصاد دیجیتال مدلی از اقتصاد است که مبنای آن فناوری های دیجیتال است.و بر اساس تعاریف سه بخش دارد. هسته مرکزی آن یا هسته سخت اقتصاد دیجیتال بستر اقتصاد دیجیتال را فراهم می کند. این بستر در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و صنایع وابسته می باشند. توسعه زیرساخت های ارتباطی و نرم افزاری در این هسته قرار دارند.
هسته میانی اقتصاد دیجیتال صنایعی هستند که از ابتدا بر محور فناوری توسعه یافتند. شرکت هایی بزرگی در دنیا بر همین اساس شکل گرفتند.
از مهمترین ویژگی های این شرکت ها مقیاس پذیری و رشد سریع آن می باشند. شرکت های همانند اوبر ، آمازون ، حتی در ایران اسنپ ، دیجی کالا با رشد سریع مواجه گردیدند.
و در نهایت لایه بیرونی و یا لایه سوم هم شرکت های و بنگاه های سنتی هستند. این شرکت ها نیز با روش های مشخص تحول دیجیتال خود را به این ماراتن بزرگ می رسانند. و البته جاماندگان این ماراتن را نیز باید در آینده تنها در خاطراتمان جستجو کنیم.
مطالب مرتبط با اقتصاد دیجیتال
تجارت الکترونیک در ایران فرصت ها و آینده پیش رو
دولت الکترونیک در ایران ، سندرم سامانه ها و دردهای پنهان دیگر
فناوری از بهترین راهکارهای توسعه اقتصادی کشور
شرحی مختصر بر کارکرد اکوسیستم کسب و کار
رونق تولید از مسیر فناوری اطلاعات
دولت الکترونیک و مشکلات پیش رو
تضمین رشد اقتصاد دیجیتال در گرو ایجاد اکو سیستم
ماهیت اقتصاد دیجیتال به رشد شبکه ای آن می باشد. مولفه های این اقتصاد هم پای هم رشد خواهند کرد. در هر حال تا هسته مرکزی رشد نیابد سایر بخش های هم نمی توانند رشد یابند. و نقص در رشد هر یک برای سایر مولفه ها مشکل ایجاد می کند.
بنابراین تضمین رشد اقتصاد دیجیتال در ایجاد اکوسیستم یا زیست بوم مبتنی بر اقتصاد دیجیتال خواهد بود.
از همین جا باید گفت یکی از عمده موانع توسعه اقتصاد دیجیتال نبود اکو سیستم می باشد. این اکو سیستم در بخش های مختلف باید شکل بگیرد.
از حوزه حکمرانی و دولت تا بخش خصوصی همه اجزای این اکو سیستم می باشند.
مولفه های اکوسیستم چیست و چه نقشی در حذف موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران دارد؟
این یک سوال جدی می باشد.برای پاسخ به این سوال نیز باید مولفه ها و بازیگران اقتصاد اکو سیستم را باید به دقت بررسی کرد.
اکو سیستم کسب و کار اجزای مهمی از جمله بازار ، فرهنگ ، آموزش ، بودجه ، پشتیبانی ، سرمایه انسانی و مقررات و زیر ساخت را شامل می شود.
هر یک از این مولفه ها و شاید موارد دیگر که در این متن نیست در بازی حذف موانع توسعه اقتصاد دیجیتال شریک هستند.
در حوزه قانون و مقررات متاسفانه قانون گذار هنوز نگاه جدی به اقتصاد دیجیتال نداشته است. موضوعاتی همچون حقوقی پلت فرم ها ، کپی رایت و خیل دیگری از مشکلات گریبان توسعه اقتصاد دیجیتال را گرفته است.
اقتصاد دیجیتال شتابدهنده رشد اقتصادی در کشور است. متاسفانه این گزاره ای است که هنوز به باور مدیران کشور نرسیده است. پس در گام اول اکو سیستم سازی حاکمیت باید به نقش اساسی خود در حوزه قانون گذاری و سیاست گذاری بپردازد. توصیب قاونین در این بخش و سیاست گذاری با هدف توسعه زیرساخت ها از مهمترین اقدامات دولت خواهد بود.
متاسفانه در بخش زیرساخت به خصوص فیبر نوری و پست مشکلات اساسی وجود دارد. بنده براین باورم که دو بازوی مهم توسعه اقتصاد دیجیتال اینترنت و پست هستند. هر دوی این بازوها می تواند صنایع مختلف در حلقه های میانی و بیرونی اقتصاد دیجیتال را با مشکل مواجه کند.
پست قدرتمند و اینترنت پرسرعت دوبال پرواز اقتصاد دیجیتال
یکی از محورهای مهم اقتصاد دیجیتال توسعه کسب و کار ها و دیجیتال سازی آنها می باشد. برای تحقق این امر نیز لجستیک قدرتمند و اینترنت پرسرعت با زیرساخت های مطمئن نیاز هست.
متاسفانه در طول دهه گذشته به دلایل مختلف توسعه فیبر نوری و خدمات پستی در الویت سیاست های دولت ها نبوده است. قطعا برای تجربه سهم 10 درصدی اقتصاد دیجیتال در سال 1404 این موضوعات پر اهمیت به نظر می رسد.
بخش های دیگر اکوسیستم نیز نیازمند حضور جدی سرمایه گذاران بخش خصوصی برای توسعه هست. این منظور محقق نمی شود به جز با فرهنگ سازی در میان اقشار مختلف. البته جریان آموزش و مهارت آموزی با هدف توسعه نیروی انسانی ماهر در بخش های مختلف اقتصاد دیجیتال نیز اهیمت ویژه دارد. سیاست های کلان آموزش در بخش مهارت آموزی می تواند به سمت اقتصاد دیجیتال همسو شود.
مطالب مرتبط با پست
نقش پست در توسعه کسب و کارهای مجازی
توسعه تجارت الکترونیک و نظام توزیع عادلانه کالا
به مناسبت 17 مهر روز جهانی پست
آینده شبکه توزیع مویرگی و تحلیلی بر عملکرد آن
تامین مالی از مهمترین موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور
به دلایل فرهنگی سرمایه گذاران سنتی حاضر به نقش آفرینی در اقتصاد دیجیتال نیستند. شاید مهمرتین دلیل آن کم اطلاعی از ظرفیت های این بخش باشد. سرمایه گذاران به دو شاخص مهم پروژه های همسو با اقتصاد دیجیتال یعنی سرعت بالای رشد و مقیاس پذیری آن ها کم توجه هستند. از سوی دیگر بانک ها نیز به دلیل بنگاه داری و شاید ریسک سرمایه گذاری در چنین پروژه های علاقه به تامین مالی ندارند. در عین حال موسسات تامین مالی و سرمایه گذاران خطر پذیر محدود و کم توان هستند. حضور جدی شرکت های تامین مالی بزرگ و سهامی عام می تواند گره گشای مشکلات تامین مالی باشد.
قیمت حامل های انرژی و عدم تمایل به حضور در اقتصاد دیجیتال
البته یکی دیگر از موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران قیمت های پایین حامل های انرژی می باشد. این مهترین دلیل برای رویگردانی سرمایه گذاران از حضور در این بخش می باشد. اصولا سرمایه گذاران در ایران سعی به حضور در بخش های انرژی بر در کشور دارند. تولید در این بخش ها به خصوص اگر به صادرات منجر شود سودهای کلانی را سهم سهامداران خواهد کرد.
در هر صورت حرکت کشورها با سرعت چشمگیری به سمت اقتصاد دیجیتال آغاز و در حال رشد است. کشور ایران ظرفیت های ممتازی به خصوص در حوزه منابع انسانی دارد. این ظرفیت ها می تواند موتور محرک رضد اقتصاد دیجیتال باشد. و صد البته رفع موانع توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران در نهایت منجر به تولید اشتغال و ثروت در این بخش می شود.
مطالب مورد علاقه شما
پیام رسان های ایرانی و جلب اعتماد عمومی
مشکلات تجارت الکترونیک در ایران
نویسنده مهدی گمرکی
کارشناس ارشد و مشاور تجارت الکترونیک
مشاور بازاریابی و دیجیتال مارکتینگ
